coğrafya kitap cevapları

LİSE 1 COĞRAFYA ETKİNLİK ÇALIŞMASI
SAYFA (4)
Aşağıdaki doğal unsurların insan hayatına etkilerinin neler olduğunu günlük yaşantınızdan ve farklı kaynaklardan faydalanarak açıklayınız.

SICAKLIK: Canlıların hayatlarını devam ettirebilmeleri için normal bir sıcaklık gerekir.Canlılar çok yüksek ve çok düşük sıcaklıkların olduğu yerlerde yaşamakda zorlanır.Canlılara uygun koşulların ortaya çıkması ve bu koşulların devamlılığında sıcaklık şartları direk etkilidir. Aşırı sıcak ve soğuk insan hayatını olumsuz etkiler. Giyim sağlık,tarım, hayvancılık, turizm, ulaşım, ticaret gibi ekonomik faaliyetleri olumsuz etkiler.


YAĞMUR: Yağmur su döngüsünün önemli bir parçasıdır.Canlıların hayatının devamı için suya ihtiyaç duyarlar ve bu suyun kaynaklarından bir tanesi de buharlaşan nemin yağmur olarak yüzeye dönmesidir.Bitkiler,hayvanlar için tüm canlılar için son derece önemlidir.Aşırı yağmurlar olumsuz etkiler doğurabilir.Seller,heyelan, turizmi olumsuz etkileyebilir.



KAR:Sıcaklık koşullarının belirlenmesinde etkili olabilir.Özellikle kuru ve soğuk geçen kış günlerinde kar yağması havayı yumuşatır.Bu olay bir çok bitkinin aşırı dondan etkilenmesini engeller.Bahar dönemlerimde ani kar erimeleri olumsuzluklara yol açabilir (sel).Yine bu kar erimeleri önemli bir su kaynağıdır.Kışın kar yağışları bitkiler için koruyucu bir etki yaparar. Giyim tarzımızı ve sağlığımızı etkiler. Tarım için önemlidir. Tarım ürünleri soğuğa karşı koruduğu gibi toprak nemimin artmasına ve yeraltı suyunun zenginleşmesine katkı sağlar. Deniz turizmine olumsuz etki yaparken kış turizmine (kayak) imkân sağlar.


DENİZ DALGALARI:Kıyı bölgelerdeki biyoçeşitlilikte etkili olabilir.Kasırga ya açık bölgelerde şiddetli fırtınalarla çok yıkıcı etkileri olur. Aşırı dalgalar deniz turizmini ve deniz yolu taşımacığını olumsuz etkiler. Tsunami bir doğal afettir. Kıyılarda çeşitli aşınma ve biriktirme şekilleri oluşumunu sağlar. Balıkçılığı da etkiler.Son dönemlerde dalga enerjisi üzerine ciddi çalışmalar yapılmaktadır.

RÜZGÂR:Bitkilerin yayılmasında tozlaşmasın da son derece önemlidir.Sıcaklığı ve sıcaklığın etkilediği her şeyi etkiler.Havayı temizletici özelliği vardır.Deniz turizmi için olumsuzluktur.Çok şiddetli rüzgârlar(Fırtına) doğal afetlere neden olabilir. Bazı yerlerde rüzgâr santralleri ile enerji üretilir. Ayrıca geçmiş asırlarda ve günümüzde de taşımacılıkta rüzgâr gücünden faydalanılmaktadır.Bir bölgedeki hava kütlelerinin taşıyıcı gücü rüzgarlardır.

TOPRAK:Canlıların önemli yaşam alanlarından biridir.Milyonlarca canlıya barınma imkânı sağladığı gibi tarımın üzerinde yapıldığı alan olması sayesinde her türlü besinin de ana kaynağıdır.İnsanların hayatlarını devam ettirebilmeleri için ihtiyaçları olan besin maddelerinin en önemli yetişme alanıdır.Seramik çanak çömlek vb kullanım alanları vardır.En önemli sorunu toprakların kirletilmesi ve erezyondur.Ayrıca toprağın verim gücü topraktan faydalanmayı etkilemektedir.Özelliklerine göre faydalanma yoğunlukları da değişir.Verimli alanlarda nüfus daha yoğun verim azaldıkça nüfus ve yerleşme sayısı azalmaktadır.

KAYAÇLAR:Yer kabuğunun ana malzemesidir. Ayrışarak toprak malzemesi olur.Tüm canlı hayatın beslenmesi ve barınması için gerekli ana malzemedir.Hayatımızın her anında olan bir unsurdur.Özellikle yapı malzemesi olarak kullanılır.Ayrıca süs eşyası yapımında, enerji kaynağı olarak da kullanılır.Birçok sanayi dalının ham maddesidir. Bünyelerindeki birçok element veya mineraller değerli madenleri oluşturmaktadır.

BİTKİLER:İnsanların ve canlıların en önemli besin kaynağıdır.Dünya fotosentez dengesinde çok önemlidir.Besin zincirinin en önemli halkasıdır.Dünyada bir çok kullanım alanları vardır,kozmetik ilaç sanayi ev eşyaları vb .
İklim ve toprak özelliklerine göre yetişen bitki örtüsü, insanların faaliyetlerini değişik şekilde etkiler.Ormanların yakının*da bulunan insanlar, ormanların çeşitli doğal güzellikleri yanında ke*restesinden de yararlanır.Orman ürünlerine dayalı çeşitli sanayi faaliyetlerinde bulunurlar. Buna karşılık bozkırlarda yaşayan in*sanlar, ancak buraları mera olarak değerlendirebilir.


HAYVANLAR:Ekosistem içerisinde önemli bir elemandır.İnsanlar için önemli bir besin kaynağıdır.Doğada mevcut dengenin önemli bir halkasıdır.Bişr çok bölgede önemli bir ekonomik faaliyettir. Doğal dengenin önemli unsurlarından biridir. Besin ve şifa kaynağıdır. Evcil hayvanlar sayesinde insanlar için büyük bir nimettirAvcılık açısından da önemlidir.

NEM:Biyoceşitliliğin yoğun olduğu bölgeler nemli ve sıcak alanlardır.Doğada canlıların uygun koşullar bulabileceği bir alan yaratır.Yağışı ve sıcaklığı etkiler. Bunların etkilediklerine de dolaylı da olsa etki eder. Nemin ve yağışın bol olduğu alanlar bitki örtülerinin gür ve sık olduğu, ılıman iklim şartlarının yaşandığı alanlardır.Nemin az olduğu alanlar kuraklık şartlarının arttığı ve ekonomik faaliyetlerin çeşidinin az olduğu alanlardır.

DAĞ:Yükselti ,iklim ve ekonomik özelliklerine göre tercih edilebilen alanlar olabilir.Genelde yerleşme için elverişsiz nüfusun seyrek olduğu yerlerdir.Yükselti değerlerine göre kışın kar yağışları ve buzullaşma görülebilir.Buda önemli bir tatlı su kaynağı oluşturur.
Dağlar yüksek ve engebeli yapısıyla tarıma elverişli arazilerin az olduğu, gerek eğimli ve sarp yer şekilleri gerekse aşırı kar yağışları ile ulaşımın zor olduğu, geçim kaynaklarının az olması nedeni ile de nüfus ve yerleşmelerin seyrek olduğu alanlardır.

AKARSU:İnsanlar için önemli bir su kaynağıdır.Ekonomik faaliyetlerimize direk etki yapar,önemli bir enerji üretim alnları ,tarımda sulama merkezleridir. Tarım, sulama, balıkçılık, turizm (rafting, piknik),yüzmek, serinlemek, enerji üretimi ve daha pek çok alanda insanlığa imkan sağlar.

MAĞARA:İnsanlar için geçmiş dönemde önemli bir sığınma alanıdır.Günümüz koşullarında daha çok turizm ve doğal güzellik ve şifa merkezi olarak kullanılabilir

OVA:Önemli bir yerleşme alanlarıdır. Düz alanlardır.Ekonomik faaliyetlere ,ulaşıma yerleşmeye elverişli yapısı ovaları cazip kılar en önemli özellikleri verimli topraklarla kaplı olmasıdır.








LİSE 1. SINIF SAYFA 16 ve 20 ETKİNLİK ÇALIŞMASI

Kitabınızda verilen haritaların basım kalitesi çok yüksek değil sevgili öğrenciler ,haritaların alt kısımlarındaki lejant bölümleri yeteri kadar sağlıklı okunmamakla beraber sorulara cevap vermeye çalışalım.


1-Trabzon il ve İlçeleri için 2 numaralı harita uygundur.
2-Trabzon ilinin akarsu havzaları için 4 numaralı harita uygundur.
3-Ulaşım yolları ve çeşitleri için 6 numaralı harita uygundur.
4-Bitki örtüsü ve çeşitliliği 3 numaralı harita uygundur.
5-2-5-ve 6 numaralı haritalarda zaman içerisinde değişmeler olabilir.
6-4 ve 5 numaralı haritalardan faydalanarak hazırlanabilir.
Sayfa - 20 – Etkinlik – Ortadaki haritayı seçer. Çünkü bu haritada ölçek vardır. Yön oku ve renklerin ne anlama geldiğini gösteren açıklama bölümü (lejant) bulunur. Diğer haritalarda bu üç unsur bir arada yer almamıştır.
Sayfa 20 etkinlik 2 de b ve d için ölçek b :1/2 d:1/4 c ve d için ölçek küsürlü çıkar...



Sayfa -22 - etkinlik çalışması



İFADELER
Bir Türkiye fiziki harita için ölçek aşağıdaki gibi ise
Bir Türkiye fiziki haritasının ölçeği değiştikçe
1/25.000
1/100.000
Ayrıntıyı gösterme gücü
Fazladır
Azdır
değişir

Hata payı
Az
Fazla
değişir

Gerçek alan
Aynı
Aynı

değişmez
Ölçeğin paydası
küçük
büyük
değişir

Yükselti değerleri
Aynı
Aynı

değişmez
Enlem ve boylam dereceleri
Aynı
Aynı

değişmez
Kağıt üzerinde kapladığı alan
Fazla
Azdır
değişir





SAYFA 25 ETKİNLİK ÇALIŞMASI

Yerel saat problemleri…


SORU-1- B noktası O º boylamı yani başlangıç meridyeni üstü, D noktası 75 º Doğu boylamındadır. Aralarındaki zaman farkı ne kadardır?
Çözüm: 75 º x 4’ = 300’ = 5 saattir.

SORU-2-B noktasında ( O º) yerel saat 12: 40 iken A(30 º Batı) ve C ( 45 º Doğu) noktalarında yerel saat kaçtır?
A- 30 º - 0 º = 30 º meridyen farkı, 30 º x 4’ = 120’ = 2 saat zaman farkı, Batıda yerel saat geridir. 12.40 -2.00 = 10. 40 yerel saat A noktasında 10.40

B- 45 º- 0 º = 45 º boylam farkı, 45 º x 4’ = 180 ‘ = 3 sat zaman farkı, doğuda yerel saat ileri olduğundan, 12. 40+ 3.00= 15.40 Yerel saat C noktasında 15.40 tır.
SORU-3- C Noktasında( 45 º doğu boylamında) yerel saat 17.40 iken, D noktası ( 75 º doğu) ve E ( 75 º doğu) noktalarında yerel sat kaçtır.
A- 75 º - 45 º = 30 º boylam farkı, 30 º x 4’ = 120’ = 2 saat zaman farkı, doğuda yerel saat sürekli ileridir. 17.40 + 2.00 = 19.40 tır.
B- D ve E noktaları aynı boylam üzerindedir. Aynı boylam üzerindeki tüm noktaların yerel saatleri aynıdır.( 19.40)

Bir alttaki etkinlik çalışmasını atlas yardımıyla verilen yerlerin boylam derecelerine göre ve doğuda batıda olmasına göre yapabilirsiniz…


SAYFA 28 İZOHİPSLER ETKİNLİK ÇALIŞMASI

Kitabınızda verilen yerleri soldan aşağı doğru sırayla yerleştirebilirsiniz.
1 numaralı yer verilmiş hemen alt tarafı Karacaören bölgesi (2)hemen alt taraf Aktepe(3)alt tarafta deniz kenarı (4)sağ üst tepeltepe(5)alt tarafta yenice yakınları(6)
Elmalı Göltepe arasındaki mavi yer (7)en alttaki deniz kenarında izohipslerin genişlediği yer ( numaralı yer olarak verilmiştir.


SAYFA 30 ETKİNLİK ÇALIŞMASI

Verilen şekillerin eşleştirilmesi:
1 numaralı yer (a) Boyun
2 numaralı yer (d) tepe
3 numaralı yer (b) vadi
4 numaralı yer (c) göl


Kitabınızdaki haritadan faydalanarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

SORU-1- Bir kağıt parçasına kitabınızda sayfa 21 deki gibi ölçeceğiniz yerler arasını işaretleyiniz ve kitabınızdaki haritada verilen ölçek ile karşılaştırarak arasındaki uzaklığı hesaplayabilirsiniz.Yaklaşık olarak Zonguldak İstanbul arası 225 km çıkar…

SORU-2-Çorum’da yerel saat 16.15 iken İzmit’te kaç olur.
Çorum 35 DM İzmit 30 DM yer alır.Bu bilgi kitabınızdaki haritadan elde edilmiştir.
Aralarındaki meridyen farkı 35-30 : 5 meridyendir.
Her meridyen arası 4’ olduğundan zaman farkı 5x4: 20 dk zaman farkı vardır.
İzmit daha batıda olduğu için saat daha geridir.16.15-20dk : 15:55 olur…
SORU-3-Güneş doğuda erken doğduğu için tepe noktasına ulaşmasıda batıdaki noktalara oranla daha önce gerçekleşir.Bu bilgiden yola çıkarak cevap 36 DM olur.

SORU4- Aşağıda verilen koordinatlar üzerinde yer alan yerleşim birimlerini bulunuz.

41 Kuzey 29 Doğu : Yalova 40 Kuzey 33 Doğu :Ankara
40 Kuzey 31 Doğu :Eskişehir 42 Kuzey 35Doğu :Sinop
41 Kuzey 32 Doğu :Bolu 41Kuzey 31 Doğu üzce

SORU-5-Yalova,Tekirdağ,Bolu,Bartın,Samsun yerleşim birimlerinin coğrafi koordinatlarını haritadan faydalanarak defterinize yazınız.?
YALOVA: 41 Kuzey 29 Doğu TEKİRDAĞ:41 Kuzey 27 Doğu
BARTIN :Yaklaşık 41,5 Kuzey 32,5 Doğu BOLU :41 Kuzey 32 Doğu
SAMSUN: 41 Kuzey 36 Doğu

Aşağıdaki soruları cevaplayınız?

SORU-1-Bir ülkenin renklendirme yöntemiyle çizilen haritasına bakıldığında ,haritada kahverengi ve tonlarının olmadığı görülmüştür .Bu ülkenin yüzey şekilleri ile ilgili neler söylersiniz.

Bu ülke haritasında kahverengi tonlarının az olması bu ülkenin yüksek olmadığını yerşekilleri bakımından sade bir yapıya sahip olduğunu gösterir.

SORU-2-Tarama yöntemi ile çizilmiş olan bir haritada kıs ,kalın ve sık çizgilerin çok yer tutması harita ile ilgili nasıl bir bilgi verir.

Bu yerin eğiminin fazla olduğu yükseltinin fazla olduğu bir yeri gösterir.Dağlık bir yapıda olduğunu gösterir.

SORU-3-Ekvator bölgesi hangi projeksiyon ile çizilirse yerşekilleri daha az hata ile düzlem üzerine aktarılır.

Ekvator çevresi Silindir projeksiyon ile çizildiğinde bozulmalar daha az olur kutba gidildikçe bozulmalar artar.

SORU-4- 34 doğu meridyeninde yerel saat 12:10 iken 25 batı meridyeninde kaç olur.

34 doğ meridyeni ile 25 batı meridyeni arasındaki fark bulunur.Verilen yerler başlangıç meridyeninin doğusunda ve batısında olduğu için aralarındaki farkı bulmak için verilen noktaların meridyen değerleri toplanır.

34+25 : 59 meridyen eder.Her meridyen arası 4 dk olduğu için 59x4: 236 dk zaman farkına ulaşılır.Bu farkı da saate çevirmek için 236/60 : 3 saat 56 dk fark çıkar.

Doğuda saat daha ileri olduğu için 25 batıda saat 12:10 -03:56
Cevap: 08:14 olur…

SORU-5-İzohips yöntemiyle çizilen haritalardan faydalanılarak hangi işlemler yapılabilir.

İzohips yöntemiyle çizilen haritalardan faydalanarak herhangi bir yerin yerşekilleri hakkında yorum yapılabilir.Profil çıkartılabilir.Yükselti farkı hesaplanabilir,Eğim hesaplanabilir,

SORU-6-Yandaki izohips haritasında bir yerleşim yeri kurmak istense nereleri seçerdiniz.Neden?

Kitabınız daki haritada yerleşim yeri olarak akarsu vadisi boyunca akarsuyun denize döküldüğü alanları seçerdim.Buralar su kaynakları bakımından elverişli verimli topraların bulunduğu yerleşmeye elverişli alanlardır.

SORU-7-Haritada hangi yerşekilleri gözükmektedir.

Tepe,akarsu vadisi,sırt,yamaç,delta bulunmaktadır.

SORU-8- Haritada yer alan en yüksek nokta kaç metredir.

İzohips eğrileri sayılarak izohips aralıklarının 100 m olduğu görülür en yüksek nokta 1100 m dir.

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına D yanlış olanların yanına Y yazınız.

1-D 2-Y 3-D 4-D 5-D 6-Y 7-D 8-D

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.

1-Eğimin fazla olduğu dik yamaçlardır.
2-İzohips ve renklendirme
3-Dünyanın yuvarlak olması
4-15 D 240/4 :60 meridyen daha doğuya gidilirse 15 D olur.
5-Ayrıntı
6-O metreyi
7-Eğim
8-Nokta
9-Yüksek
10-Kabartma Yöntemi

Aşağıdaki soruların doğru seçeneğini işaretleyiniz?
1- e 2-d 3-e 4-e şıkkı


Aşağıdaki tabloda verilen ifadelerin hangi olayın sonucunda meydana geldiğini karşısındaki kutucuklara işaretleyiniz.

İfadeler
Günlük hareket
Yıllık hareket ve eksen eğikliği
Yörüngenin elips olması
Dünyanın güneşe olan uzaklığı yıl içinde değişir.



x
Meridyenler arası yerel saat farkı oluşur.

x

Dünyanın güneş çevresinde hızı sabit değildir.


x
Mevsimlik sıcaklık farkları meydana gelir.

x
KYK’da yaz mevsimi,GYK’da kış mevsimi daha uzun sürer.

x
Muson rüzgarları meydana gelir.

x
Eylül ekinoksu iki günlük gecikmeyle meydana gelir.

x
Gece-gündüz uzunlukları değişir.

x
Şubat ayı 28 gün sürer.

x
Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları yıl boyunca değişir.

x
Güneş’in ufuk üzerine doğduğu yer ve saat ile ,Güneş’in ufukta battığı yer ve saat değişir.

x
Dönencelerin ve kutup dairelerinin sınırlarını belirleyerek,matematik iklim kuşaklarının oluşumuna neden olur.

x
Aydınlanma çemberi mevsimlere göre yer değiştirir.

x
Güneş ışınlarının geliş açısı gün içerisinde değişir.

x
30 derece ve 60 derece enlemlerinde dinamik basınç kuşakları oluşur.

x
Günlük sıcaklık farkları oluşur.

x
Cisimlerin gölge boyları yıl içinde değişir.

x
21 Aralık’ta güney yarım kürenin,21 haziranda ise kuzey yarım kürenin güneşe daha dönük olmasına neden olur.

x

Fiziksel çözülme meydana gelir.

x

Gece ile gündüz süreleri arasındaki farkın,ekvatordan kutuplara gidildikçe artmasına neden olur.

x

Meltem rüzgarları oluşur.

x

Mevsimlerin oluşmasına ve değişmesine neden olur.

x

Sürekli rüzgarların ve okyanus akıntılarının yönlerinde sapma meydana gelir.

x

Güneş ışınları yıl boyunca dönencelere bir kez,dönenceler arasına iki kez dik düşer.


x


Aşağıdaki tabloda verilen olaylar hangi tarihlerde gerçekleşir.Bazılarında birden fazla tarih işaretleyebilirsiniz.



OLAYLAR
21 Mart
21 Haziran
23 Eylül
21 Aralık

Güneş ışınları yengeç dönencesine 90 derecelik açıyla gelir
X
Güneş ışınları öğle vakti ekvatora 90 derece ile gelir.
X
X
Kuzey yarım kürede yaz mevsiminin başlangıcıdır.
X
Bu tarihten itibaren KYK de geceler ,gündüzlerden uzun olmaya başlar.
X
KYK de en uzun gündüz en kıs gece yaşanır.
X
KYK de sonbahar ,Güney Yarım Kürede ilk bahar mevsiminin başlangıcıdır.
X
Ekvatorda gece gündüz eşittir.Ancak ekvatordan kuzeye gidildikçe gündüz uzar geceler kısalır.
X
Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğet geçer.
X
X
Bu tarihten itibaren gündüzler kısalmaya geceler uzamaya başlar.Fakat 23 eylüle kadar gündüzler gecelerden uzundur.
X
Dünyanın her yerinde gece gündüz birbirine eşittir.
X
X

Aydınlanma çemberi kutup dairelerinden teğet geçer
X
X
Yengeç Dönencesinin kuzeyinde cisimlerin en kısa gölgesi oluşur.
X
Bu tarih kuzey kutup noktasında 6 aylık gecenin güney kutup noktasında 6 aylık gündüzün başlangıcıdır.
X
KYK de kış mevsiminin başlangıcıdır.
X
Bu tarihten itibaren Güney Yarım Kürede geceler,gündüzlerden uzun olmaya başlar.
X


LİSE 1.SINIFLAR SAYFA 43 ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI

Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

SORU-1-Kuzey kutup çevresi yaklaşık olarak (21 Mart -23 Eylül )6 ay güneş görür.Ancak burası yinede buzlarla kaplıdır neden.

Güneş ışınlarının geliş açısının eğik olması ve ışınların atmosferde izlediği yolun fazla olması tutulmanın artmasından dolayı bu ışınlar çok fazla ısıtıcı etkide olmaz.

SORU-2-Dünya üzerinde güneş ışınları nerelere dik açıyla gelir neden.




Güneş ışınlarının dünya üzerine dik açıyla gelebildiği noktalar dönenceler arasında kalan yerlerdir.23 derece 27’ lık eğiklik bu dönencelerin sınırını oluşturur.Kuzey yarım kürede Yengeç Dönencesi Güney yarım kürede Oğlak dönenceleri güneş ışınlarının doksan derece ile gelebildiği son noktalardır.Dönencelere yılda bir kez dönenceler arasında kalan yerlere yılda 2 kez 90 derece ile gelebilir bu noktaların üst enlemlerine güneş 90 derece ile gelemez.

SORU-3-Bir yıl 12 aydan oluşur .Ayların süresi 30-31 gündür.Ancak bunlardan şubat 28 günden ibarettir.Neden temmuz veya ağustos ayları 31 gün sürerken şubat ayı 28 gün sürer.

Dünya güneş etrafında yıllık hareketini gerçekleştirirken yörüngesinden dolayı bazen güneşe çok yaklaşır bazen de uzaklaşır. En yakın 3 ocak dönemi en uzakta 4 temmuz tarihleridir.Bu yaklaşmalar sırasında güneşin çekim gücünün artması sebebiyle dünyanın dönüş hızında artış meydana gelir bu artışla beraber oluşan hızlı dönüş şubat ayının 28 gün de tamamlanmasına sebep olur.Temmuz ayındaki yavaş dönme sonucu güneşten uzak bir konumda olduğu için yavaşlayan dönüş bu ayların 31 gün de tamamlanmasına yol açar.


NOT:Sevgili gençler bu konu sırasında şu soru karşınıza çıkabilir.Neden yakın olduğumuz tarihte kışı yaşıyoruz da uzak olduğumuz 4 temmuzda yazı yaşıyoruz şeklinde ; bu soru ile ilgili temmuz ayında uzak olmamıza rağmen ışınları dik açıyla alırız.Şu bat ayında yakın olmamıza rağmen yörüngeden dolayı ışınları eğik aldığımızdan kış mevsimi yaşanır.


Aşağıdaki boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.

1-Sıcaklık kuşaklarının dağılışında kara de denizlerin dağılışı etkilidir.

Çünkü kara ve denizlerin ısınma özellikleri birbirinden farklıdır ,karalar çabuk ısınır çabuk soğurken denizler geç ısınıp geç soğur.Kara ve denizlerin oranların yarım küreler arasında farklı olması sıcaklık kuşaklarının sınırlarının belirlenmesinde etkili olmuştur.


2-Sıcaklık kuşaklarının ortaya çıkmasında okyanus akıntıları etkilidir.

Çünkü okyanus akıntıları dünya sıcaklık dağılışında etkilidir.Kutuplardan gelen akıntılar sıcaklık değerlerini düşürürken ekvatordan gelen akıntılar sıcaklığı arttırıcı etki yapar.


3-Dünya sıcaklık kuşaklarının oluşmasında Dünya’nın şekli etkilidir.

Çünkü dünyanın şeklinden dolayı ekvatordan kutuplara gidildikçe güneş ışınlarının geliş açıları azalır bu azalma ısınma özelliklerini ve sıcaklık dağılışını etkiler.

Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına D yanlış olanların yanına Y harfi yazınız.

1-D 2-Y 3-Y 4-Y 5-D


Aşağıdaki soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz.

1-D Yengeç Dönencesi
2-D Denizlerin dağılışı
3-A 21 Mart
4-E Sidney
5-E Ekvator ile ekliptik arasındaki açı

Sayfa 48

Aşağıdaki soruları kitabınızdaki grafiğe bakarak cevaplandırınız.

SORU-1-Atmosferde sıcaklık değişimi nasıldır?

Atmosferin farklı katları arasında farklı değişim göstermektedir.Troposferde yukarı doğru azalırken, Stratosferde yukarı doğru artmaktadır.Mezosferde azalırken, iyonosferde yukarı doğru sıcaklık azalmaktadır.

SORU-2-Troposferde sıcaklık değişimi nasıldır?

Troposferde sıcaklık yukarı çıkıldıkça azalır.

SORU-3-Canlı yaşamı için en uygun sıcaklık şartlar hangi katmandadır.

Troposfer katında bulunur.

SORU-4-Bulut,sis,yağmur,kar gibi hava olaylarının hangi atmosfer katında görülmesi beklenir.

Troposferde görülmesi beklenir çünkü bu olayların gerçekleşmesi için gerekli olan su buharı sadece bu kattadır.
HAVA OLAYLARI

Sayfa 49

Etkinlik Çalışması: Ders kitabındaki hava olayları adlı metin okunarak,

SORU-1-Hangi hava olaylarından bahsedilmiştir.

Sis, çiy, bulut, meltem, nem, rüzgâr, şimşek, gök gürültüsü, yağmur.

SORU-2-Yaşadığınız yerde mevsimlere göre hava olayları nasıl bir değişim göstermektedir?

Kış mevsiminde genelde bulutlu, nemli, yağmurlu havalar, sık esen rüzgârlar, bazen ılık esen lodos yaşanmakta, yine kış aylarında uzun sürmese de kar yağışı ve don olayları yaşanmakta, ilkbaharda yağışlar azalırken, güneşli ve sıcak günler yaşanmaya başlanmakta, bol güneşli, yağmursuz, yağışsız, geçen yaz günleri yaşanır. Hava sıcaklıklarının düşmesi, artan bulutlar, rüzgârlar ve başlayan yağışlarla gelen sonbahar kışın gelmekte olduğunu haber vermektedir.

SORU-3-Metne göre hava olayı kavramını tanımlayınız.

Hava Olayları: Atmosferde görülen kısa süreli değişimler veya olaylardır.
Yağmur yağması, Rüzgâr esmesi bu türlü olaylardır ve hepimizin bildiği gibi bu tür olaylar çok uzun sürmez ve kısa sürelerde sürekli değişir.

HAVA DURUMU VE İKLİM

Sayfa 50

Aşağıdaki soruları haber ve okuma metninden yararlanarak tartışıp cevaplandırınız.
SORU-1-Hangi metindeki hava olayları uzun süreleri kapsanmaktadır?

II.Metindeki hava olayları daha uzun sürelidir.

SORU-2-Metinlerden hangisi hava durumu, hangisi iklim özelliklerini belirmiştir?

I.Metin hava durumu, II.Metin iklim özelliklerini belirtmiştir.

SORU-3- Günlük kıyafet seçimlerimizi hangi metne göre belirlerdiniz?

I. metne göre belirlerdik.

SORU-4- Metinden ve ön bilgilerinizden yararlanarak iklimin yaşamımızı nasıl etkilediğini söyleyebilirsiniz?

Yaşadığımız yerdeki doğal bitki örtüsü, akarsuların özellikleri, insanların yaşam tarzları, geçim kaynakları, beslenme durumu, yaptıkları kış hazırlıkları, konut tipleri, ekonomik etkinliklerinin türü, iklimin kontrolü altındadır.

SORU-5- Metinden ve ön bilgilerinizden yararlanarak hava durumunun yaşamımızı nasıl etkilediğini söyleyebilirsiniz?

Hava durumu günlük yaşamda giyeceğimiz kıyafet, yola çıkarken yanımıza almamız gereken eşya ( Şemsiye, zincir, çekme halatı,) gün içinde meydana gelecek aşırı sıcaklar halsiz kalma, sıcaklık çarpması gibi sağlık sorunları veya anormal soğukların yol açtığı don olayları gibi zararlar verebilmekte ancak bu özellikler kısa süreli olduğu için uzun bir zaman boyunca insanların yaşamlarını aynı şekilde etkilememektedir.

SORU-6-Gelecek yaz yapacağınız tatili hangi metinden yararlanarak planlarsınız?

II.metine göre,

SORU-7-İkinci metinde verilen bilgilerden yararlanarak iklim ile ilgili genellemelerin ne kadar geriye gittiğini söyleyebilir misiniz?

İklimle ilgili genellemeler 50- 100 yıl gibi geriye gittiği söylenebilir.

SORU-8-Birinci metinde verilen bilgileri ne kadar süre kullanabilirsiniz?

En fazla birkaç gün veya hafta süreyle kullanılabilir.

SORU-9-Sizde bir tanıtım broşürü verilseydi yaşadığınız yerin iklim özeliklerini nasıl tanıtırdınız?

Yaşadığınız yerin iklim özelliklerini yazabilirsiniz.


Yazları sıcak ve kurak geçer. Yıllık ortalama sıcaklık 18°C - 20°C arasında değişir. Kışlar ılık ve yağışlıdır. Yıllık ortalama yağış miktarı 600–1000 mm arasında değişir ve yağış rejimi düzensizdir. Kar yağışı ve don olayı pek görülmez.

9.SINIFLAR ETKİNLİK ÇALIŞMALARI


Etkinlik çalışması(Sayfa 55)

1-Haritadaki sıcaklıklar hangi faktörle göre değişmektedir?

Enlem, Karasallık denizellik ,Yükselti farklılıkları ,akıntılar

2-Enlem, karasallık, yükselti, deniz akıntıları ve diğer faktörlerle ilgili örnekler veriniz.
Akdeniz kıyılarının Marmara kıyılarından daha sıcak olması( Enlem)
Uludağ’ın yüksek kısımlarının Bursa merkezden daha soğuk olması ( Yükselti)
Ülkemizde denizden uzak iç kısımlarda yıllık sıcaklıkların kıyılardan az olması. (Kara ve Deniz Dağılışı)
Toros dağlarında güneye bakan yamaçların kuzey yamaçlardan daha sıcak olması.( bakı)
Avrupa’nın batı kıyılarının aynı enlemde Kanada kıyılarından daha sıcak olması ( Okyanus akıntıları)

3 -Kendi yaşadığımız yer için etkili olan sıcaklık faktörleri neler olabilir.
Denize yakınlık- uzaklık, Yükselti, Enlem vb.
Etkinlik çalışması Sayfa 56)

1-Dünyanın eksen eğikliği nedeniyle yarım kürelerin farklı zamanlarda farklı ısınmalarından dolayı mevsim farkı yaşanır.

2-Birincisi Türkiye olan Kuzey yarımküre iken İkincisi yani kışı yaşayan güney yarım kürede, özelliklede orta veya yüksek enlemlerde bir ülkede olabilir. ( Afrika’ nın Güneyi, Güney Amerika veya Avusturalya olabilir.)



Etkinlik Çalışması:Sayfa 57

Şehirler
Yükselti
(m)
Sıcaklık
(ºC)
Yağış Miktarı
(mm)
En yüksek
En düşük
Tumaco
50
29
24
373
Pasto
2400
17
10
74








SORU-1-Bu iki kent hemen hemen aynı enlemde olmasına rağmen bu iki kentin sıcaklık değerlerinin farklı olmasının nedenleri nelerdir?

Şehirlerin bulunduğu yer itibariyle biri deniz kenarı diğeri iç kesimdedir.Yine iki şehir arası ciddi yükselti farkı mevcuttur.

SORU-2-Yükseklik arttıkça sıcaklığın kaç derece ve nasıl değişir?

Yükselti arttıkça sıcaklık her 100 m de 0,5 azalır hesaplamalarda kolaylık olması açısından her 200 m de 1°C azalır bilgisi kullanılabilir.

Örnek deniz seviyesinde bir noktada sıcaklık 10°C olsun 2000 m çıkıldığında sıcaklıkta nasıl bir değişme olur hesaplamasını yapalım.
Birinci noktamız deniz seviyesi ise 0 m dedir.2. noktamız 2000 m de olduğu için yükselti 2000 m değişmiştir.2000 /200 çünkü her 200 m de 1 derece değiştiğine göre değişim ne kadardır onu bulmak için.2000/200=10 derece değişmiş.Deniz seviyesinden yüksek bir yere çıktığımız için sıcaklık azalacak kaç derece azalacak 10 deniz kenarında sıcaklık 10 derece ise 2000 m de sıcaklık 10-10 =0 °C olur.


Etkinlik Çalışması:Sayfa 58

Kitabınızdaki şekle bakarak aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

1- Sıcaklığın değişiminde hangi faktörler etkili olmuştur?

Kara ile denizin farklı ısınma özelliği etkili olmuştur.

2- Gece ve gündüz farklı ısınmada karaların etkisi nedir?

Karalar gündüz tez ısınır ve daha sıcak olur. Gece ise kara almış oluğu ısıyı daha tez verdiği için çabuk soğur.

3- Gece ve gündüz farklı ısınmada deniz ve okyanusların etkisi nedir?

Denizler daha geç ısınır. Aldığı ısıyı da daha geç vermesinden dolayı daha geç soğur.

4- Sıcaklığın gece gündüz arasında değişimi rüzgârı nasıl etkiler?

Gece soğuk olan karada ağırlaşan hava çökerek yüksek basınç oluşturur. Daha geç soğuyan deniz üzerinde hava sıcak ve basınç düşüktür. Gündüz ise kara sıcak basınç düşük, deniz geç ısındığı için soğuk ve basınç yüksektir. Buna bağlı olarak oluşan rüzgâr gündüz denizden karaya, gece ise karadan denize doğru eser.


ETKİNLİK ÇALIŞMASI SAYFA 62-63
Etkinlik Çalışması:Aşağıdaki sorulara dünya temmuz ve Ocak ayı sıcaklık dağılışı haritalarına göre cevaplayınız.

OCAK AYI ORTALAMA SICAKLIK DAĞILIŞI

TEMMUZ AYI ORTALAM SICAKLIK DAĞILIŞI



SORU-1-Yerkürede en sıcak yerler nerelerdir? Nedenlerini nelerdir?

Kuzey Yarım Küre’de Ocak Ayında Yüksek sıcaklıklar Ekvator ile Yengeç Dönencesi arasında, denizler üzerinde görülür.

Güney Yarım Küre’de Ocak Ayı en yüksek sıcaklıklar Güney Afrika’da Kalahari Çölü’nde, Güney Amerika’da Patagonya Çölü’nde ve Kuzey Avustralya’da görülür.

Kuzey Yarım Küre’de Temmuz Ayı en sıcak yerler, 15. ve 40. paraleller arasındaki karalar üzerindedir.Büyük Sahra,Asya içlerinde gobi,taklamakan çölleri

Güney Yarım Küre’de Temmuz Ayı sıcaklıkları az olup en yüksek sıcaklıklar ekvatora yakın yerlerindedir.

SORU-2- İzotermlerin uzanışı hangi yarım kürede nasıl bir uzanış göstermektedir.


Güney Yarım Küre’de izotermlerin gidişi daha düzenlidir. Çünkü bu yarım kürede karalar daha az yer kaplar ve denizler çok yer tutar deniz etkisi ile sıcaklık daha düzenli dağılış gösterir.

Kuzey Yarım Küre’de Ocak Ayında İzoterm eğrileri karalar üzerinde güneye, denizler üzerinde kuzeye doğru sapma gösterir. Bu durum, karaların denizlerden daha soğuk olduğunun kanıtıdır. Temmuz Ayı Sıcaklık Dağılışı Kuzey Yarım Küre’de izotermlerin gidişi enlemlere uyum sağlamaz. Çünkü bu yarım kürede karalar geniş yer kaplar.

SORU-3-Bu farklılıkların(izotermlerin uzanışı) nedenleri nelerdir?

Gerek sıcaklık dağılışında gereksese de izotermlerin uzanışlarında farklılığın temel nedeni iki yarım kürede kara ve deniz dağılışının farklı olmasıdır. Ayrıca izotermlerin paralellere göre sapma göstermesinde başka bir neden de Okyanus akıntıları, izotermlerin enlemlerden sapmasana neden olur.

ETKİNLİK /A SAYFA 63

Halifax, Brest, Ulanbator şehirlerine ait sıcaklık grafiklerini yorumlama.

SORU-1-Atlastan kentleri bululunuz.

Halifax( Kanada- doğu kıyısı), Brest(Fransa batı kıyısı) ,Ulanbator ( Moğolistan)

SORU-2-Sıcaklık değerlerini karşılaştırıp nedenlerini bulunuz.

Brest şehri sıcaklık değerleri yüksek olan bir şehir. Ayrıca kışları da ılık geçmektedir. Buranın bu şekilde olmasında deniz kıyısında olması ayrıca Golf –Stream sıcak su akıntısının etkisi nedeniyledir.

Halifax ise Brest göre aynı enlemlerde olmasına rağmen ve deniz kıyısında olmasına rağmen Brest şehrine göre daha az sıcaktır. Kışları da ayrıca çok daha soğuktur. Bunun nedeni ise Labrador soğuk su akıntısıdır.

Ulanbator bu şehirlerle yaklaşık aynı enlemlerdedir. Fakat burada yıllık sıcaklık farkları çok fazladır. Yani yazın daha sıcak, kışın ise çok daha soğuktur. Bu da buranın havadaki nem miktarının düşük olmasını gösterir. Bu kent denizden uzaktır. Kara içindedir. Ayrıca yükseltisi oldukça fazladır.( Yaklaşık 2000 m.)

ETKİNLİK /B

Aşağıdaki kavram haritasını doldurunuz.

DÜNYA ORTALAMA SICAKLIĞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Dünyanın şekli ve enlem,Eken eğikliği,Kara ve denizlerin dağılışı,yükselti,Nem ,Okyanus akıntıları,Bitki örtüsü,Işınların atmosferde kat ettiği yol şeklinde yazılabilir.




LİSE -1 BASINÇ ETKİNLİK -1 sayfa (65)
Bu etkinliklerde dikkat edilmesi gereken özellik okların yönü ve hareketin merkezden çevreye mi yoksa çevreden merkezemi olduğudur.
Kuzey yarım kürede okların yönü sağa sapar Güney yarım kürede sola sapar.Hareket merkezden çevreye ise YB çevreden merkeze ise AB özellik gösterir.

kuzey yarım kürede YB güney yarım Kürede YB

Kuzey yarım kürede AB güney yarım kürede AB
Şekilleri kitabınızdaki etkinliğe uygulamak sizlere kalıyor.
Etkinlik devamında yükselen okların altına AB alçalan okların altına YB yazılmalı.Çünkü alçak basınç alanlarında hava yükselir yüksek basınç alanlarında hava alçalıcı özellik gösterir.
ETKİNLİK -2
1-SICAKLIK
Ekvator çevrersinde hava sıcak olduğu için gaz molekülleri seyrelir,hafifler ve yükselir.Bu nedenle basınç düşüktür.
2- DÜNYANIN GÜNLÜK HAREKETİ
30 derece enlemlerinde hava sıcak olmasına rağmen hava parselleri alçalıyor ve dinamik yüksek basınç merkezi oluşur.
3- YÜKSELTİ
Uludağ'da hava soğuk olmasına rağmen basınç değeri deniz kıyısına oranla daha düşük çıktı.Bunun nedeni gazların yoğunluğunun azalması olarak açıklanabilir.
4-YERÇEKİMİ
Kutup çevrersinde basınç değerleri yüksektir.



LİSE 1. SINIFLAR SAYFA 67-69-70-71-72 ETKİNLİK ÇALIŞMALARI

ETKİNLİK ÇALIŞMASI SAYFA 67

Kitabınızdaki haritaları inceleyerek soruları cevaplandırınız.

1.Harita
1.AB alçak basınç, YB yüksek basınç anlamına gelir.
2.KYK’ de yaz, GYK’ de kış mevsimi yaşanmaktadır. Çünkü yazın karalarda AB, denizlerde YB alanları oluşur.
3.En yüksek değerler denizler üzerinde, en düşük değerler karalar üzerindedir.
2.Harita
1.KYK de kış, GYK de yaz mevsimi yaşanmaktadır. Karalar ve denizlerin farklı ısınma özelliğine bağlı olarak ortaya çıkan basınç merkezleri bu sonucu vermektedir.
2.En yüksek değerler karalar, en düşük değerler denizler üzerindedir. Nedeni; Karalar ve denizlerin farklı ısınma özelliğidir
3.GYK de denizlerin daha fazla olması bu sonucu doğurur.Denizler üzerinde basınç değerleri benzer özellik göstereceğinden izobar eğrileri arasında belirgin farklılıklar görülmez buda düzgün uzanmasında etkili olur.

Özetlemek gerekirse soğuk olan yerlerde YB sıcak olan alanlarda AB özellik gösterir(Bu açıklama sıcaklık kriterine göre doğrudur. Dinamik kökenli yani dünyanın günlük hareketinden dolayı değişik durumlar ortaya çıkabilir..Bu bilgiden yola çıkarak sıcaklık merkezli haritaları değerlendirdiğimizde 1. haritada Asya kıtası AB görülür demekki sıcak yani yaz mevsimini yaşıyor kuzey yarım küre Denizler üzeri daha serin kaldığı için YB özellik gösterir.2. haritada ise dikkat edilirse özellikle kuzey yarım kürede karalar üzeri YB denizler üzeri daha sıcak özellik gösterdiği için AB özellik gösteriyor.

NOT:Özellikle bu konu ile ilgili izobar eğrilerinin düzenli bir uzanış göstermesinin sebebi soru olarak çıkabilir.2.harita 3. soru

RÜZGARLAR:
ETKİNLİK ÇALIŞMASI SAYFA 69/1
1.Dünyanın günlük hareketi,
2.Basınç merkezleri arasındaki uzaklık(Bu uzaklık artarsa rüzgarın hızı azalır.)
3.Basınç farkı(İlk bahar ısınma değerleri birbirine yakındır ancak kışın bu olay daha belirgin derecelerde kendini gösterir bu da basınç farkının artmasına rüzgarın hızlanmasına yol açar,
4.Yer şekillerinin engebeli olması8Yer şekilleri sade ise rüzgar sürtünmeye daha az maruz kalarak hızı artar.
ETKİNLİK ÇALIŞMASI SAYFA 69/2
1.Dünyanın günlük hareketi, 2.Yer şekillerinin uzanışı, 3.Basınç merkezlerinin konumu (Daima YB→AB)
ETKİNLİK ÇALIŞMASI SAYFA 70

Rüzgâr frekans gülü boyandığında tabloda da görüldüğü gibi hâkim rüzgâr yönünün Doğu olduğu görülür.
ETKİNLİK ÇALIŞMASI SAYFA 71
1.Alizeler, 2.Batı Rüzgârları,3.Batı Rüzgârları,4.Batı rüzgârları,5.Alizeler,6.Kutup Rüzgârları 7.Ters alizeler.

ETKİNLİK ÇALIŞMASI SAYFA 72

Deniz Meltemi:Gündüzleri karalar denizlere göre daha fazla ısınmaktadır. Bu nedenle karalar AB alanı olurken, denizler YB alanı olmaktadır. Bu nedenle rüzgâr denizlerden karalara doğru eser.



Kara meltemi:Gece, karalar denizlere göre daha çabuk ve çok soğur. Bu nedenle, karalar üzerinde termik yüksek basınç alanı, denizler üzerinde ise termik alçak basınç alanı oluşur. Bu durumda hava akımları karalardan denizlere doğru olur.