******'ün tarih ile ilgili sözleri ve uygulamaları

"Tarih ne güzel aynadır. İnsanlar, özellikle ahlâkla gelişmemiş
kavimler, en büyük kutsal kavramlar karşısında bile hasis duygulara
tâbi olmaktan nefislerini men edemiyor. Tarihin sinesine geçen büyük
hâdiselerde bu hadiseler içinde uygulayıcı ve etkili olanların hâl
hareket ve muameleleri onların ahlâk seviyelerini ne açık
gösterir".(1915)

"Tarih bir milletin kanını, hakkını, varlığını hiç bir
zaman inkâr edemez".(1919)

"Tarih yapan akıl, mantık, muhakeme değil,
belki bunlardan çok hissiyattır." ( 15.03.1923, Adana'da Halkla
Konuşma.)

"Efendiler, tarih, milletlerin yükselme ve gerileme sebeplerini ararken
bir çok siyasi, askerî, sosyal sebepler bulmakta ve saymaktadır... "
(17.11.1923, İzmir İktisat Kongresini Açış Söylevi.)

"Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir. Yazan yapana sadık
kalmazsa, değişmeyen hakikat insanı şaşırtacak bir nitelik alır.(1931)
"Tarih; hayal mahsulü olamaz. Tarih yazarken gerçek olayları bulmaya
çalışmalıyız. Eğer bunları bulamazsak meçhuliyeti ve bu noktadan
cehlimizi itiraf etmekten çekinmeyelim. "(10 Kasım 1935, Ulus.)